Shirin Neshat
Η Σιρίν Νεσάτ γεννήθηκε στο Qazvin
του Ιράν το 1957. Το 1973 πηγαίνει
στις ΗΠΑ για σπουδές και το 1983
αποφοιτεί από το Πανεπιστήμιο του
Berkeley στην Καλιφόρνια. Στις αρχές
τις δεκαετίας του ’90 επισκέπτεται τη
χώρα της για πρώτη φόρα ύστερα από
την επανάσταση του 1979. Το ταξίδι
της αυτό και η διαπίστωση της
μεταμόρφωσης της ιρανικής κοινωνίας
κάτω από το θεοκρατικό καθεστώς του
Χομεϊνί στάθηκαν αφορμή για τη
δημιούργησε της γνωστής σειράς
φωτογραφιών με τίτλο Women of Allah
(1993-1997). Στις φωτογραφίες αυτές
απεικονίζονται γυναίκες που φορούν
τσαντόρ και κρατούν όπλα, ενώ στα ακάλυπτα μέρη του σώματός τους (πρόσωπα και
χέρια) εγγράφονται με περσική καλλιγραφία περσικά ποιητικά κείμενα.
Το 1996 αρχίζει να χρησιμοποιεί φιλμ 16 mm και 35 mm που το μεταφέρει σε βίντεο,
και τρία χρόνια αργότερα ξεκινά τη δημιουργία εγκαταστάσεων με δύο ή
περισσότερες προβολές. Το 1999, με το έργο της Turbulent, απέσπασε το Πρώτο
7ιεθνές Βραβείο στη 48η Μπιενάλε της Βενετίας. Πρόκειται για μια
βιντεοεγκατάσταση δυο αντικριστών προβολών και αποτελεί το πρώτο μέρος μιας
τριλογίας την οποία συμπληρώνουν τα έργα Rapture (1999) και Fervor (2000). Θέμα
της τριλογίας αποτελεί η άνιση θέση των δύο φύλων στις ισλαμικές κοινωνίες και η
μεταξύ τους σχέση. Ακολουθούν κι άλλες συμμετοχές της σε μεγάλες διεθνείς
εκθέσεις και ατομικές παρουσιάσεις της σε μεγάλα μουσεία σύγχρονης τέχνης.
Το 1990 επισκέπτεται ακόμη μια φορά το Ιράν. Στα έργα που ακολουθούν
επικεντρώνεται στην εμπειρία της από τους δύο διαφορετικούς κόσμους που γνώρισε,
την εμπειρία της εξορίας, το βίωμα της μοναξιάς και της απομόνωσης που συνδέεται
από τον αποκλεισμό των γυναικών από την κοινωνική ζωή, το αίσθημα αδυναμίας
απέναντι στην εξουσία.
Shahrnush Parsipur
Η Shahrnush Parsipur γεννήθηκε στηνΤεχεράνη το 1946 και σπούδασε κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης. Το πρώτο μυθιστόρημα της (The Dog and the Long Winter)
εκδόθηκε το 1974. Την ίδια χρονιά,καθώς εργαζόταν ως παραγωγός για την Ιρανική Τηλεόραση (National Iranian TV) παραιτήθηκε διαμαρτυρόμενη γιατην εκτέλεση δυο δημοσιογράφων-
ποιητών από το καθεστώς του Σάχη. Λίγο αργότερα συνελήφθη και φυλακίστηκε για λίγους μήνες. Ένα χρόνο μετά την αποφυλάκισή της πήγε στη Γαλλία όπου ξεκίνησε σπουδές
στην κινεζική γλώσσα και φιλοσοφία. Εκεί, στα 1977 έγραψε το δεύτερο βιβλίο της. Μετά την επανάσταση του 1979 αναγκάζεται να επιστρέψει στο Ιράν κι έτσι διακόπτει τις σπουδές της. Με την άφιξή της στην πατρίδα της συνελήφθη και, χωρίς να της απαγγελθεί επισήμως κάποια κατηγορία, παρέμεινε στη φυλακή για τέσσερα χρόνια και επτά μήνες –μια εμπειρία για την οποία αργότερα έγραψε στο Prison Memoirs.
Το μυθιστόρημά της Γυναίκες δίχως Άνδρες (1989) έγινε αιτία να φυλακιστεί για μια
ακόμη φορά. Τέλος, στο Ιράν απαγορεύτηκε η έκδοση όλων των βιβλίων της κι έτσι,
μετά την αποφυλάκισή της επέστρεψε στις ΗΠΑ, όπου ζει μέχρι σήμερα ως πολιτικός
πρόσφυγας.
Για να αντλήσετε περισσότερες πληροφορίες για τη συγγραφές και τα βιβλία της ή να
βρείτε παραπομπές σε βιβλιοκρισίες, μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα της:
http://www.shahrnushparsipur.com/author.htm
Επίσης επισκεφτείτε:
http://www.brown.edu/web/strange_times/speakers/parsipur.html
http://voices.cla.umn.edu/vg/Bios/entries/parsipur_shahrnush.html
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Parsipur, Shahrnush. Women Without Men A Novel of Modern Iran. New York: Feminist P, 2004.
Το μυθιστόρημα Γυναίκες δίχως Άνδρες γράφτηκε το 1989. Αναφέρεται στο έτος
1953, μια σημαντική χρονιά για την πρόσφατη ιστορία του Ιράν, κατά την οποία
εκδηλώνεται το πραξικόπημα εναντίον του δημοκρατικά εκλεγμένου πρωθυπουργού
της χώρας Mohammad Mossadegh, με σκοπό την επαναφορά του Σάχη στην εξουσία.
Στο μυθιστόρημα η πολιτική και στρατιωτική αστάθεια και το χάος λειτουργούν ως
φόντο στα προσωπικά διλήμματα των πέντε πρωταγωνιστριών και η ιστορία έχει να
κάνει περισσότερο με την πολιτισμικά καθορισμένη ανησυχία τους για την υπόληψη
και την αγνότητά τους. Πρόκειται για μια αλληγορία της ζωής και της θέσης της
γυναίκας στο σύγχρονο Ιράν.
Η συγγραφέας παρουσιάζει πέντε παράλληλες ιστορίες γυναικών που προέρχονται
από διαφορετικά κοινωνικο-οικονομικά στρώματα και περιβάλλοντα και οι οποίες,
μέσω διαφορετικών οδών, συναντώνται σε έναν κήπο στην πόλη Karaj. Ο κήπος
λειτουργεί σαν ένας ουτοπικός γυναικείος κόσμος, απελευθερωμένος από τις
υπαγορεύσεις και τις ωμότητες της ανδροκρατούμενης κοινωνίας. Οι πέντε γυναίκες,
η ανύπαντρη δασκάλα Μαχντόχτ, η νεαρή πόρνη Ζαρίν, οι δυο ανύπαντρες φίλες
Φαεζέ και Μούνις, και, τέλος, η ευκατάστατη μεσήλικας Φαρόχ Λαγκά, μέχρι να
φθάσουν στον κήπο, έχουν να αντιμετωπίσουν τη σκληρή πραγματικότητα της
ανδροκρατούμενης κοινωνίας.
Άλλα θέματα-ταμπού που το μυθιστόρημα περίτεχνα προσεγγίζει είναι ο βιασμός, η
αυτοκτονία, η δολοφονία, ο έρωτας και η πνευματική υπέρβαση, ενώ, αντλώντας
στοιχεία από τον ισλαμικό μυστικισμό και την πρόσφατη ιστορία του Ιράν,
παρουσιάζει τις γυναίκες να έχουν τη θέληση και το κουράγιο να δραπετεύουν από τα
στενά όρια της οικογένειας και της κοινωνίας.
Το μυθιστόρημα Γυναίκες δίχως Άνδρες έχει μεταφραστεί στα Αγγλικά, Σουηδικά,
Ισπανικά, Ιταλικά, Γερμανικά, Γαλλικά, και σε άλλες γλώσσες.
Η κινηματογραφική ανάγνωση του μυθιστορήματος από τη Σιρίν Νεσάτ
Shirin Neshat. Mahdokht, 2004
Το έργο της Σιρίν Νεσάτ δεν είναι ακριβής μεταφορά του μυθιστορήματος. Πρόκειται για μια κινηματογραφική ερμηνεία και μεταφορά της ιστορίας των πέντε πρωταγωνιστριών του σε αντίστοιχο αριθμό βιντεοεγκαταστάσεων, καθεμία από τις οποίες μπορεί να λειτουργήσει και ως ανεξάρτητο έργο.
Η Σιρίν Νεσάτ, παρά τις όποιες ελευθερίες στις οποίες προβαίνει στην κινηματογραφική ανάγνωση των ηρωίδων, διατηρεί την ατμόσφαιρα και το στυλ του μαγικού ρεαλισμού, το οποίο ακολουθείται και από τη συγγραφέα του μυθιστορήματος. Έτσι τα πραγματικά γεγονότα και οι ρεαλιστικές σκηνέςαναμιγνύονται με εικόνες μαγικές ή και παράλογες.
Μέσα από εντυπωσιακά όμορφες και μαγικές εικόνες, αναδεικνύεται ένας κόσμος
όπου η ζωή της γυναίκας καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από εξωτερικές δυνάμεις και
υφίσταται μεγάλη κοινωνική, ηθική και θρησκευτική πίεση, που έχει τραγικές
συνέπειες για τη γυναίκα.
Στο έργο αυτό η Σ. Νεσάτ παρουσιάζει για πρώτη φορά συγκεκριμένα πολιτικά
γεγονότα, το πραξικόπημα του 1953 στο Ιράν. Με τον τρόπο αυτό παραλληλίζει το
αγώνα της χώρας της για ανεξαρτησία από ξένες δυνάμεις και αυτοκυβερνησία με τον
αγώνα των γυναικών να απελευθερωθούν από τους αυστηρούς κανόνες της
πατριαρχικής κοινωνίας.
MAHDOKHT, 2004
Η πρώτη πρωταγωνίστρια που παρουσιάζεται στο μυθιστόρημα της Σ. Παρσιπούρ
είναι η Μαχντόχτ, μια ανύπαντρη δασκάλα που ζει με το φόβο της σεξουαλικότητας
και της απώλειας της πολύτιμης παρθενίας της. Ταυτοχρόνως διακατέχεται από
έντονη επιθυμία να αποκτήσει παιδιά. 7ιχασμένη από το παράδοξο αυτό δίλημμα,
βρίσκει καταφύγιο στον κήπο του αδελφού της. Εκεί με έναν παράξενο, μαγικό
τρόπο, επιλέγει να αφήσει τη ζωή της ως ανθρώπινη ύπαρξη και να αυτοφυτευθεί
ώστε, χωρίς να χάσει την παρθενία της, σαν δέντρο πια, να καρποφορεί και να
σπέρνει τους σπόρους της.
Η ιστορία της Μαχντόχτ παρουσιάζεται στο ομώνυμο έργο της Σιρίν Νεσάτ μέσα από
όμορφες και ταυτόχρονα εφιαλτικές εικόνες. Σε τρεις οθόνες, η μία πλάι στην άλλη,
παρουσιάζονται αποσπασματικές και χωρίς γραμμική σειρά, εικόνες από τη ζωή της:
Η Μαχντόχτ ως κορίτσι που παίζει κρυφτό μαζί με άλλα παιδιά. Είναι ντυμένη στα
λευκά ενώ τα υπόλοιπα παιδιά φορούν κίτρινα ρούχα. Στον πραγματικό χρόνο της
αφήγησης, ως γυναίκα που έχει αυτοφυτευθεί, πλέκει μανιωδώς έχοντας γύρω της
μεγάλες ποσότητες κίτρινου νήματος. Τέλος, η Μαχντόχτ νεκρή, πάντα ντυμένη στα
λευκά, επιπλέει στα ήρεμα νερά του ποταμού.
Σημείο εστίασης τόσο στο μυθιστόρημα όσο και στο βίντεο της Νεσάτ είναι ο κήπος
όπου ψάχνουν καταφύγιο οι πέντε πρωταγωνίστριες. Για τη Μαχντόχτ είναι μια
διέξοδος από τους πολιτιστικούς, θρησκευτικούς και κοινωνικούς κανόνες που
ρυθμίζουν τη ζωή της. Εκεί της δίνεται η δυνατότητα να βρει μια ουτοπική λύση
στους απωθημένους πόθους της και να ξεπεράσει τις φοβίες της. Μέσω της φύσης
είναι τελικά δυνατό να επιτευχθεί η ελευθερία και η ανεξαρτησία από τους
αυστηρούς φραγμούς της κοινωνίας.
ZARIN, 2005
Η Ζάριν είναι μια νεαρή γυναίκα, η οποία, εξαιτίας της άθλιας κατάστασης της ζωής
της, πάσχει από νευρική ανορεξία και επιθυμία να κάνει κακό τον εαυτό της.
Εργάζεται ως πόρνη σε έναν οίκο ανοχής μέχρι που μια μέρα βλέπει τους άντρες που
τη χρησιμοποιούν να μην έχουν πρόσωπο. Έντρομη, τρέπεται σε φυγή και
περιπλανάται στους δρόμους της πόλης. Πηγαίνει σε ένα λουτρό όπου αρχίζει
τελετουργικά να ξεπλένει την αμαρτία της, τρίβοντας μανιωδώς το σώμα της με ένα
τραχύ σφουγγάρι μέχρι που ματώνει, ενώ οι άλλες γυναίκες την κοιτούν έντρομες.
Όταν η Ζαρίν, «καθαρή» πια, βγαίνει ξανά στο δρόμο, τίποτα δεν έχει αλλάξει:
εξακολουθεί να βλέπει τους άντρες απρόσωπους όπου και αν κατευθυνθεί. Τελικά το
σκάει μέσω μιας σκοτεινής πύλης προς ένα άγνωστο μέλλον.
Στο έργο της Νεσάτ η Ζαρίν παρουσιάζεται εντελώς αποξενωμένη από το
περιβάλλον και τους άλλους ανθρώπους γύρω της. Πολλές σκηνές καθ’ όλη τη
διάρκεια του φιλμ δίνουν έμφαση ως προς αυτό. Για παράδειγμα, στην αρχή
παρουσιάζεται μόνη και απελπισμένη στο δωμάτιό της, ενώ οι άλλες κοπέλες
περνούν την ώρα τους συνομιλώντας χαρούμενες στην αυλή του οίκου ανοχής.
Στη σκηνή μέσα στο λουτρό, παραμένει μακριά από τις παρέες των άλλων γυναικών,
ενώ το αποστεωμένο σώμα της έρχεται σε απόλυτη αντίθεση με τα παχουλά σώματα
των γυναικών γύρω της.
Όταν βγαίνει έξω στην πόλη εξακολουθεί να μην εντάσσεται στις εκδηλώσεις της
κοινωνικής και θρησκευτικής ζωής.
MUNIS, 2008
Η Μουνίς είναι μια νεαρή γυναίκα, που ζει απομονωμένη στο σπίτι, εξαιτίας του
βαθιά θρησκευόμενου αδελφού της, ο οποίος ακολουθεί πιστά τις προσταγές της
παράδοσης. Μοναδικός τρόπος να βγει από την απομόνωσή της είναι να ακούει από
το ραδιόφωνο τα νέα για τις ταραχές στους δρόμους της Τεχεράνης. Το ραδιόφωνο
είναι για τη Μουνίς ο μόνος τρόπος πρόσβασης στον έξω κόσμο, στην κοινωνική και
πολιτική ζωή, στην οποία ο αδελφός της δεν της επιτρέπει να συμμετέχει.
Η Μουνίς είναι το πρώτο φιλμ της Σ. Νεσάτ που βασίζεται σε ιστορικά γεγονότα της
χώρας της. Η καλλιέχνις συνδέει την προσωπική προσπάθεια της πρωταγωνίστριας
για ανεξαρτησία και ελευθερία με την απόπειρα του Ιράν για επίτευξη δημοκρατίας
και αυτοκυβέρνησης. Καθώς η χώρα επιδιώκει να απελευθερωθεί από τον αμερικανο-
βρετανικό έλεγχο των πετρελαϊκών εγκαταστάσεών της, η Μουνίς μεταφέρεται
νοερά, μέσω του ραδιοφώνου, έξω από τους προστατευτικούς τοίχους του σπιτιού
της. Όταν ο αδελφός της αποσυνδέει το ραδιόφωνο και κυριολεκτικά της αφαιρεί το
συνδετικό κρίκο με τον έξω κόσμο, ανεβαίνει στην ταράτσα του σπιτιού τους και
ανήσυχη ακούει τις φωνές του επαναστατημένου πλήθους στους δρόμους. Ένας
διαδηλωτής πυροβολείται από τις στρατιωτικές δυνάμεις έξω από το σπίτι της. Τότε η
Μουνίς, σε μια δραματική κίνηση, πέφτει από την ταράτσα και βρίσκεται δίπλα στο
νεκρό άντρα, ενώ το τσαντόρ, το θρησκευτικό της ένδυμα, συμβολικά βγαίνει από
πάνω της και πέφτει στο δρόμο. Μέσα από αυτή της την κίνηση, με ένα μαγικό
τρόπο, μπορεί πια ελεύθερη να συνομιλήσει με τον νεκρό άντρα και να συμμετάσχει
ενεργά στις πολιτικές αναταραχές που σημαδεύουν τη χώρα.
Η συζήτηση της Μουνίς με τον άνδρα συνοδεύεται από ασπρόμαυρες εικόνες που
μεταφέρουν την ιστορία του Βρετανο-Αμερικανικού πραξικοπήματος.
Παρακολουθούμε υποστηρικτές της κυβέρνησης, άντρες και γυναίκες, να
διαδηλώνουν στους δρόμους της Τεχεράνης, κρατώντας αφίσες που υποστηρίζουν
τον Mossadegh, ενώ στρατιωτικές δυνάμεις που υποστηρίζουν το πραξικόπημα
παρελαύνουν σε γεωμετρικούς σχηματισμούς, αποκτούν ισχύ και διαλύουν το
πλήθος. Η νεκρή Μουνίς εμφανίζεται ανάμεσα στους διαδηλωτές. Αρχικά ως μια
φιγούρα ντυμένη με τσαντόρ, σιωπηλή και αόρατη, να περπατά μέσα στο πλήθος. Στη
συνέχεια ως γυναίκα που συμμετέχει ενεργά στα συνθήματα και που στο τέλος
αποχωρεί με φόβο καθώς οι στρατιωτικές δυνάμεις του Σάχη τρέπουν τους
διαδηλωτές σε φυγή. Η εικόνα του Mossadegh βρίσκεται πεταμένη στο δρόμο και
ποδοπατείται.
FAEZEH, 2008
Στην τέταρτη ενότητα του έργου Γυναίκες χωρίς Άντρες παρακολουθούμε μια
φανταστική και χαοτική ανάμιξη από σκηνές του πραγματικού χρόνου, του
παρελθόντος και των οραμάτων της πρωταγωνίστριας. Οι σκηνές εκτυλίσσονται στον
παραδείσιο κήπο που είχαμε δει και στη Μαχντόχτ. Επίσης εδώ συγκεντρώνονται
ηρωίδες που είχαν παρουσιαστεί στα προηγούμενα φιλμ. Εκτός από τη Φαεζέ, την
ηρωίδα αυτού του φιλμ, συναντάμε τη φίλη της Μουνίς και τη νεαρή Ζαρίν.
Το έργο ξεκινά με τις δυο φίλες, τη Φαεζέ και τη Μουνίς, να περπατούν σε ένα
ερημωμένο τοπίο. Όταν φτάνουν στην είσοδο του κήπου, η Μουνίς αφήνει μόνη την
φίλη της, η οποία δείχνει κάπως ανήσυχη. 7ιστακτικά και τυλίγοντας γύρω της το
τσαντόρ, περνάει τη σκουριασμένη πόρτα και μπαίνει στον κήπο.
Ο περίπατος της Φαεζέ διακόπτεται από την τρομακτική εικόνα μιας φιγούρας
ντυμένης με τσαντόρ που τρέχει ανάμεσα στα δέντρα. Όταν η Φαεζέ αναζητά
καταφύγιο σε ένα σπίτι μέσα στον κήπο, παρακολουθούμε, σαν μέσα από ένα όραμα,
το χαμένο της όνειρο να παντρευτεί και να ζήσει σαν μια παραδοσιακή σύζυγος.
Μέσα στο όραμά της παρουσιάζεται απομονωμένη, να τριγυρνά σαν ξένη ανάμεσα
στους καλεσμένους ενός γάμου, μια σιωπηλή φιγούρα ντυμένη στα μαύρα ενώ οι
υπόλοιποι τραγουδούν και χορεύουν.
Στον πραγματικό χρόνο της αφήγησης, ανακαλύπτει τη Ζάριν από το ομώνυμο φίλμ,
που τώρα είναι ξαπλωμένη σε ένα ντιβάνι στο καθιστικό. Η Φαεζέ προσεύχεται
ανήσυχη αλλά διαρκώς επανέρχεται η τρομακτική εικόνα της μαύρης φιγούρας που
τρέχει ανάμεσα στα δέντρα.
Τελικά ξαναβγαίνει στον κήπο, βγάζει το τσαντόρ και έρχεται αντιμέτωπη με τη
μαυροφορεμένη φιγούρα, η οποία δεν είναι άλλη παρά ο εαυτός της. Ο βιασμός τον
οποίο είχε υποστεί στο παρελθόν, τώρα εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια της. Η
αναγνώρισε αυτής της βίαιης και τραυματικής εμπειρίας την οδηγεί σε ένα είδος
λύτρωσης. Τώρα πια μπορεί να ακολουθήσει τη Ζάρις, που ξαφνικά εμφανίζεται
μπροστά της σαν φωτεινή φιγούρα ανάμεσα στα δέντρα, και να βρεθεί σε ένα
ολάνθιστο λιβάδι.
FAROKH LEGHA, 2008
Η Φαρόχ Λαγκά του μυθιστορήματος είναι η μεγαλύτερη σε ηλικία γυναίκα, η μόνη
που είναι παντρεμένη και που προέρχεται από πλούσια, αριστοκρατική οικογένεια.
Μετά το θάνατο του συζύγου της καταφεύγει στον κήπο με την ελπίδα να κάνει μια
νέα αρχή στη ζωή της. Το όνειρό της είναι να αποκτήσει μια σημαντική θέση
ανάμεσα στους κύκλους των καλλιτεχνών και των διανοουμένων.
Στην τελευταία ενότητα του έργου της Σ. Νεσάτ Γυναίκες χωρίς Άντρες οι ζωές των
πέντε γυναικών συνδέονται άμεσα μεταξύ τους καθώς τις παρακολουθούμε να
συναντώνται σε έναν μαγικό κόσμο ήχων και εικόνων. Επίσης παρακολουθούμε
εικόνες και σκηνές που είχαμε δει στις προηγούμενες τέσσερις ενότητες ενώ ο κήπος
παρουσιάζεται ως το σύμβολο της απελευθέρωσης των γυναικών από την ανδρική
κυριαρχία. Είναι ο τόπος όπου ξανα-ανακαλύπτουν τους εαυτούς τους μακριά από
την πατριαρχική κοινωνία.
Εφόσον η Φαρόχ Λαγκά υπήρξε παντρεμένη, αυτό που την απασχολεί δεν είναι το
θέμα της σεξουαλικότητας και της διατήρησης της αγνότητας, όπως συνέβαινε με τις
τέσσερις προηγούμενες ηρωίδες. Η Φαρόχ Λαγκά δεν επιδιώκει να κινηθεί έξω από
τις κοινωνικές νόρμες για να απελευθερωθεί. Αντιθέτως αυτό που ελπίζει είναι να
εκπληρώσει τις φιλοδοξίες της και να κερδίσει αναγνώριση μέσα στους κόλπους της
κοινωνίας. Η ειρηνική και απομονωμένη ζωή στον κήπο δεν της αρκεί. Για το λόγο
αυτό, ανοίγει την πύλη του κήπου προς τον έξω κόσμο. Όμως με την είσοδο των
καλεσμένων της και, στη συνέχεια, των στρατιωτών, η μυστηριώδης, παραδείσια
ατμόσφαιρα του κήπου διαλύεται.
Στις παρακάτω ιστοσελίδες μπορείτε να δείτε εικόνες παλιότερων έργων της καθώς
και να διαβάσετε συνεντεύξεις της:
http://heyokamagazine.com/HEYOKA.4.FOTOS.ShirinNeshat.htm
http://www.time.com/time/europe/photoessays/neshat/
http://www.lifo.gr/content/i150/x8/1274
http://universes-in-universe.org/eng/nafas/articles/2005/neshat
επιστροφή στο barrioalto
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου